Bilelim öğrenelim
Işık; boşlukta, katı, sıvı ve gaz maddelerde yayılabilir. Işık, bazı maddelerden geçer, bazılarından geçemez.
Işık kaynağı nedir?
Bulunduğu ortama ışık yayan cisimlere “ışık kaynağı” denir.
Işık kaynakları ikiye ayrılır:
1 – Kendiliğinden ışık yayan cisimlere, “doğal ışık kaynakları” denir.
Örnek : Güneş, yıldız, ateşböceği vb.
2 – İnsanlar tarafından üretilen belirli koşullar sağlandığında ışık veren cisimlere “ yapay ışık kaynakları” denir. Örnek : Mum, gaz lambası, ampul, meşale, el feneri vb. Işık nasıl yayılır?
Işığın izlediği yolu gösteren çizgiye “ ışık ışını” denir. Işık ışınları doğrular boyunca yayılır.
Işık kaynaklarından yayılan ışınlar cisimlere ve oradan da yansıyarak gözümüze ulaşır.
Örnekler : * Deniz fenerinden yayılan ışıkları, *Tozlu ortamda pencereden giren ışıkları, * Bulutlar arasına giren Güneş’in ışığını gözlemlediğimizde ışık demetleri, * Ormanda sık ağaçların aralarından yayılan güneş ışığı, * Araba farından yayılan ışık, ışığın doğrusal yolla yayıldığını gösteren bazı örneklerdir.
Işığı geçirme özelliklerine göre maddeler; saydam, yarı saydam ve saydam olmayan maddeler olmak üzere üç grupta incelenir.
a)Saydam Maddeler
Üzerine düşen ışığın tamamına yakınını geçiren maddelere saydam maddeler denir. Saydam maddeler ışığı iyi geçirdiklerinden diğer taraftaki cisimler rahatlıkla görülebilir. Pencere camı ve şeffaf plastik ışığın tamamına yakınını geçirir.
b)Yarı Saydam Maddeler
Üzerine düşen ışığın bir kısmını geçirip, bir kısmını geçirmeyen maddelere yarı saydam maddeler denir.
Buzlu cam, plastik poşet, dosya ve mumlu kağıt üzerine düşen ışığın bir kısmı dağılırken bir kısmı geçer.
Bulut ve sis ışık geçirgenliği bakımından yarı saydam özellik gösterir. Bu nedenle sisli havalarda görüş mesafesi azalır.
c)Saydam Olmayan (Opak) Maddeler
Üzerine düşen ışığı geçirmeyen maddelere saydam olmayan maddeler (opak) denir.
Taş, tahta, duvar, karton, metal levhalar saydam olmayan maddelerdir. Işığın karşılaştığı madde, saydam olmayan madde ise ışık yoluna devam edemez. Saydam olmayan maddeler ışığı geçirmediği için arkasındaki varlıklar görülmez.
Yandaki şekildeki (Şekil 3) etkinliği yaparak saydam, yarı saydam ve saydam olmayan maddeleri ve ışık geçirgenliklerini görebiliriz.
Cisimlerin ışığı geçirme durumları cisimlerin kalınlığına ve yapıldığı maddelere bağlıdır. Işığın
aynı madde tarafından hem geçirilmesi hem de engellenebilmesi mümkün olabilir. Örneğin
kalınlığı artırılan pencere camının ve derinliği artırılan suyun saydamlığı azalır. Bu durum ışığın
geçirilmesini azaltmaktadır. diğer yandan saydam olmayan bir karton yeterince inceltilirse yarı
saydam özellik gösterebilir.